อถาปิ เอวํ อาณาเปติ – ‘‘อุปาสก, ยํกิญฺจิ เอตฺถ กาตพฺพํ, ตํ สพฺพํ กโรหี’’ติ, โส จ สพฺพานิปิ เภทนาทีนิ กโรติ; เอกวาจาย ฉ ทุกฺกฏานิ ฉ ปาจิตฺติยานีติ ทฺวาทส อาปตฺติโยฯ สเจ ปน เภทนาทีสุปิ เอกํเยว วตฺวา ‘‘อิทํ กโรหี’’ติ อาณาเปติ, โส จ สพฺพานิ กโรติ, ยํ อาณตฺตํ, ตสฺเสว กรเณ ปาจิตฺติยํฯ เสเสสุ อนาปตฺติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

กถินสมุฏฺฐานํ – กิริยากิริยํ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ , อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

ทสมสิกฺขาปทํฯ

อารามวคฺโค ฉฏฺโฐฯ

7. คพฺภินิวคฺโค

1. ปฐมสิกฺขาปทวณฺณนา

[1069] คพฺภินิวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปเท – อาปนฺนสตฺตาติ กุจฺฉิปวิฏฺฐสตฺตาฯ

ปฐมสิกฺขาปทํฯ

2. ทุติยสิกฺขาปทวณฺณนา

[1073-4] ทุติเย – ปายนฺตินฺติ ถญฺญํ ปายมานํฯ มาตา วา โหตีติ ยํ ทารกํ ปาเยติ, ตสฺส มาตา วา โหติ ธาติ วาฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ อุภยมฺปิ ติสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

ทุติยสิกฺขาปทํฯ

3. ตติยสิกฺขาปทวณฺณนา

[1077] ตติเย – สิกฺขาสมฺมุติํ ทาตุนฺติ กสฺมา ทาเปสิ? ‘‘มาตุคาโม นาม โลโล โหติ ทฺเว วสฺสานิ ฉสุ ธมฺเมสุ อสิกฺขิตฺวา สีลานิ ปูรยมาโน กิลมติ, สิกฺขิตฺวา ปน ปจฺฉา น กิลมิสฺสติ, นิตฺถริสฺสตี’’ติ ทาเปสิฯ

[1079] ปาณาติปาตา เวรมณิํ ทฺเว วสฺสานิ อวีติกฺกมฺม สมาทานํ สมาทิยามีติ ยํ ตํ ปาณาติปาตา เวรมณีติ ปญฺญตฺตํ สิกฺขาปทํ, ตํ ปาณาติปาตา เวรมณิสิกฺขาปทํ ทฺเว วสฺสานิ อวีติกฺกมิตพฺพสมาทานํ กตฺวา สมาทิยามีติ อตฺโถฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ อิมา ฉ สิกฺขาโย สฏฺฐิวสฺสายปิ ปพฺพชิตาย ทาตพฺพาเยว, น เอตาสุ อสิกฺขิตา อุปสมฺปาเทตพฺพาฯ

ตติยสิกฺขาปทํฯ

4. จตุตฺถสิกฺขาปทวณฺณนา

[1084] จตุตฺเถ – สพฺพํ อุตฺตานเมวฯ สเจ ปน ปฐมํ วุฏฺฐานสมฺมุติ น ทินฺนา โหติ, อุปสมฺปทมาฬเกปิ ทาตพฺพาเยวฯ อิมา ทฺเวปิ มหาสิกฺขมานา นามฯ

จตุตฺถสิกฺขาปทํฯ

5. ปญฺจมสิกฺขาปทวณฺณนา

[1090] ปญฺจเม – กิญฺจาปิ อูนทฺวาทสวสฺสํ ปริปุณฺณสญฺญาย วุฏฺฐาเปนฺติยา อนาปตฺติ, สา ปน อนุปสมฺปนฺนาว โหติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

ปญฺจมสิกฺขาปทํฯ

6. ฉฏฺฐสิกฺขาปทวณฺณนา

[1095] ฉฏฺเฐ – ทสวสฺสาย คิหิคตาย สิกฺขาสมฺมุติํ ทตฺวา ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสํ อุปสมฺปาเทตุํ วฏฺฏติฯ

ฉฏฺฐสิกฺขาปทํฯ

7. สตฺตมสิกฺขาปทวณฺณนา

[1101] สตฺตเม – สพฺพํ อุตฺตานเมวฯ สมุฏฺฐานาทีนิปิ สพฺเพสุ ทุติเย วุตฺตสทิสาเนวฯ อยํ ปน วิเสโส – ยตฺถ สมฺมุติ อตฺถิ, ตตฺถ กิริยากิริยํ โหตีติฯ

สตฺตมสิกฺขาปทํฯ

8. อฏฺฐมสิกฺขาปทวณฺณนา

[1108] อฏฺฐเม – น อนุคฺคณฺหาเปยฺยาติ ‘‘อิมิสฺสา อยฺเย อุทฺเทสาทีนิ เทหี’’ติ เอวํ อุทฺเทสาทีหิ น อนุคฺคณฺหาเปยฺยฯ

[1110] ปริเยสิตฺวาติ อญฺญํ ปริเยสิตฺวา น ลภติ, สยํ คิลานา โหติ, น สกฺโกติ อุทฺเทสาทีนิ ทาตุํ, ตสฺสา อนาปตฺติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ ธุรนิกฺเขปสมุฏฺฐานํ – อกิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ

อฏฺฐมสิกฺขาปทํฯ

9. นวมสิกฺขาปทวณฺณนา

[1113] นวเม – น อุปฏฺฐเหยฺยาติ จุณฺเณน มตฺติกาย ทนฺตกฏฺเฐน มุโขทเกนาติ เอวํ เตน เตน กรณีเยน น อุปฏฺฐเหยฺยฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ ปฐมปาราชิกสมุฏฺฐานํ – อกิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ

นวมสิกฺขาปทํฯ

10. ทสมสิกฺขาปทวณฺณนา

[1116] ทสเม – เนว วูปกาเสยฺยาติ น คเหตฺวา คจฺเฉยฺยฯ น วูปกาสาเปยฺยาติ ‘‘อิมํ อยฺเย คเหตฺวา คจฺฉา’’ติ อญฺญํ น อาณาเปยฺยฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ ธุรนิกฺเขปสมุฏฺฐานํ – อกิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ , สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ

ทสมสิกฺขาปทํฯ

คพฺภินิวคฺโค สตฺตโมฯ

8. กุมาริภูตวคฺโค

1-2-3. ปฐมทุติยตติยสิกฺขาปทวณฺณนา

[1119] กุมาริภูตวคฺคสฺส ปฐมทุติยตติยสิกฺขาปทานิ ตีณิ ตีหิ คิหิคตสิกฺขาปเทหิ สทิสานิฯ ยา ปน ตา สพฺพปฐมา ทฺเว มหาสิกฺขมานา, ตา อติกฺกนฺตวีสติวสฺสาติ เวทิตพฺพาฯ ตา คิหิคตา วา โหนฺตุ อคิหิคตา วา, สิกฺขมานา อิจฺเจว วตฺตพฺพา, คิหิคตาติ วา กุมาริภูตาติ วา น วตฺตพฺพาฯ คิหิคตาย ทสวสฺสกาเล สิกฺขาสมฺมุติํ ทตฺวา ทฺวาทสวสฺสกาเล อุปสมฺปทา กาตพฺพาฯ เอกาทสวสฺสกาเล ทตฺวา เตรสวสฺสกาเล กาตพฺพา, ทฺวาทสเตรสจุทฺทสปนฺนรสโสฬสสตฺตรสอฏฺฐารสวสฺสกาเล สมฺมุติํ ทตฺวา วีสติวสฺสกาเล อุปสมฺปทา กาตพฺพาฯ อฏฺฐารสวสฺสกาลโต ปฏฺฐาย จ ปนายํ คิหิคตาติปิ กุมาริภูตาติปิ วตฺตุํ วฏฺฏติ, กุมาริภูตา ปน คิหิคตาติ น วตฺตพฺพา, กุมาริภูตา อิจฺเจว วตฺตพฺพาฯ มหาสิกฺขมานา ปน คิหิคตาติปิ วตฺตุํ น วฏฺฏติ, กุมาริภูตาติปิ วตฺตุํ น วฏฺฏติ, สิกฺขาสมฺมุติทานวเสน ปน ติสฺโสปิ สิกฺขมานาติ วตฺตุํ วฏฺฏติฯ

ปฐมทุติยตติยานิฯ

4-5-6. จตุตฺถปญฺจมฉฏฺฐสิกฺขาปทวณฺณนา

[1136] จตุตฺถปญฺจมฉฏฺเฐสุ สพฺพํ อุตฺตานเมวฯ สพฺพานิ ติสมุฏฺฐานานิ จตุตฺถํ กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ ปญฺจมํ กิริยากิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ , กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ ยญฺเจตฺถ สงฺเฆน ปริจฺฉินฺทิตพฺพาติ วุตฺตํ, ตสฺส อุปปริกฺขิตพฺพาติ อตฺโถฯ ฉฏฺฐํ กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ ทุกฺขเวทนนฺติฯ ยํ ปเนตฺถ ‘‘ปริจฺฉินฺทิตฺวา’’ติ วุตฺตํ, ตสฺส อุปปริกฺขิตฺวาติ อตฺโถฯ

จตุตฺถปญฺจมฉฏฺฐสิกฺขาปทานิ

7. สตฺตมสิกฺขาปทวณฺณนา

[1150] สตฺตเม – สพฺพํ อุตฺตานเมวฯ ธุรนิกฺเขปสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ

สตฺตมสิกฺขาปทํฯ

8. อฏฺฐมสิกฺขาปทวณฺณนา

[1154] อฏฺฐเมปิ – สพฺพํ อุตฺตานเมวฯ สมุฏฺฐานาทีนิปิ อนนฺตรสทิสาเนวาติฯ

อฏฺฐมสิกฺขาปทํฯ